Przypowieści Jezusa to krótkie historie, którymi Pan Jezus nauczał lud i swoich uczniów, aby mogli zrozumieć przesłanie Boga i Jego Królestwa poprzez porównawcze, symboliczne, refleksyjne i wiarygodne historie. Te nauczania można znaleźć w ewangeliach biblijnych (Nowym testamencie).

Termin przypowieść odnosi się do wypowiedzi literackiej opartej na alegorycznej narracji; służy do nauczania w sposób porównawczy przedmiotu, który nie jest wyraźny. Przypowieść ma zatem cel dydaktyczny, taki sam, jaki miał Jezus, gdy opowiadał ją swoim uczniom i ludowi.

Jezus poprzez swoje przypowieści starał się nauczać najgłębszych prawd duchowych w języku, który mógłby dotrzeć do wszystkich ludzi. Ten prosty styl nauczania kontrastował ze złożonym językiem ówczesnych żydowskich uczonych.

Przypowieści Jezusa

Jezus Chrystus podczas swojej posługi tu na ziemi w pewnych sytuacjach przekazywał przesłanie Królestwa Bożego ludowi i swoim uczniom poprzez przypowieści. Przypowieści Jezusa to jego nauki skoncentrowane w krótkich opowiadaniach, które ujawniają duchową prawdę. Historie te powstały w sposób symboliczny i porównawczy. Aby osoby, które jej wysłuchały, mogły zastanowić się i odkryć zawarte w nich prawdziwe przesłanie.

Porównania, których dokonał Jezus w swoich przypowieściach, dotyczyły wiarygodnych wydarzeń lub sytuacji. Większość z nich w prostych przykładach i z życia codziennego, aby ułatwić ich zrozumienie. Jezus opowiadał te przypowieści swoim uczniom i tłumowi, który zawsze za Nim podążał, by Go słuchać lub skorzystać z Jego mocy.

Dlaczego Jezus naucza w przypowieściach?

Jednak przesłanie Jezusa przekazane w przypowieściach nie zostało zrozumiane przez wszystkich, którzy je słyszeli. Pewnego razu uczniowie zapytali nauczyciela, dlaczego używa tego sposobu nauczania, a on odpowiedział, że jego przesłanie zrozumieją tylko ci, którzy wierzą w niego i w Boga, jego ojca (Mateusza 13:9-17).

„Kto ma uszy, niechaj słucha. I przystąpiwszy uczniowie, rzekli mu: Dlaczego mówisz do nich w podobieństwach? A On, odpowiadając, rzekł: Wam dane jest znać tajemnice Królestwa Niebios, ale tamtym nie jest dane. Albowiem temu, kto ma, będzie dane i obfitować będzie; a temu kto nie ma, i to, co ma, będzie odjęte. Dlatego w podobieństwach do nich mówię, bo, patrząc, nie widzą, i słuchając, nie słyszą ani nie rozumieją. I spełnia się na nich proroctwo Izajasza, które powiada: Będziecie stale słuchać, a nie będziecie rozumieli; będziecie ustawicznie patrzeć, a nie ujrzycie. Albowiem otępiało serce tego ludu, uszy ich dotknęła głuchota, oczy swe przymrużyli, żeby oczami nie widzieli ani uszami nie słyszeli, i sercem nie rozumieli, i nie nawrócili się, a Ja żebym ich nie uleczył. Ale błogosławione oczy wasze, że widzą, i uszy wasze, że słyszą, Bo zaprawdę powiadam wam: Wielu proroków i sprawiedliwych pragnęło ujrzeć to, co wy widzicie, a nie ujrzeli, i usłyszeć to, co wy słyszycie, a nie usłyszeli.” – Mat 13,9-17

Ci o zatwardziałym sercu, którzy nie zaakceptowali Boga, choćby nie wiem jak bardzo słuchali, nigdy nie zrozumieją tajemnic królestwa Bożego i bez względu na to, jak bardzo będą mieli otwarte oczy, nigdy tego nie zobaczą. Te słowa Jezusa wypełniły to, co Bóg powiedział przez proroka Izajasza w Księdze Izajasza 30:9-14.

Wyjaśnienie udzielone przez Jezusa swoim uczniom jest niezbędne do zrozumienia tej formy nauczania. Wyjaśniając bardzo wyraźnie, że tajemnice Królestwa Bożego zostaną objawione tylko wierzącym. Aby ci mogli kultywować i wzrastać w wierze Jezusa Chrystusa.

Gdzie można znaleźć te przypowieści?

Przypowieści Jezusa można znaleźć w ewangeliach Biblii. Można je znaleźć w Ewangeliach Mateusza, Marka i Łukasza, gdzie powtarza się wiele z tych przypowieści. Podczas gdy ewangelista Jan sam opowiada tylko dwie przypowieści. Przypowieść o owczarni i dobrym pasterze, w rozdziale 10, Jana 10:1-18; i przypowieść o prawdziwej winorośli w rozdziale 15, Jana 15:1-17.

Oprócz dwóch przypowieści Jana w pozostałych trzech Ewangeliach, w sumie można znaleźć 43 przypowieści Jezusa. Dziesięć przypowieści o Jezusie powtarza się w trzech ewangeliach: Mateusza, Marka i Łukasza. Te 10 to przypowieści o:

Lampa: Mateusz 5: 13-16 – Ew. Marka 4:21-23 – Ew. Łukasza 8:16-18 – Ew. Łukasza 11: 33-36
Młode wino i stare bukłaki: Mateusz 9: 16-17 – Mk 2: 21-22 – Łk 5:36-39
Siłacz ze związanymi rękoma: Mt 12:29-32 – Mk 3:27-29 – Łk 11:21-23
Prawdy Jezusa: Mt 12:48-50 – Mk 3:33-35 – Łk 8:20-21
Siewca: Mateusz 13:1-9 – Mk 4: 1-9 – Łk 8:4-8
Ziarnko gorczycy: Mt 13:31-32 Mk 4,30-32, Łk 13,18-19
Mały chłopiec: Mt 18:1-10 – Mk 9:35-37 – Łk 9:46-48
Zabójcy winiarzy: Mt 21:33-44 – Mk 12:1-11 – Łk 20:9-18
Drzewo figowe: Mateusz 24:32-35 – Mk 13:28-31 – Łk 21:29-31
Czujny sługa: Mt 24:42-44 – Mk 13:34-37 – Łk 12:35-40

Ewangelia Mateusza

Ewangelista Mateusz, oprócz tych podzielonych, opisuje jedenaście przypowieści o Jezusie, które można znaleźć tylko w jego ewangelii. Oto przypowieści o:

Słoma i belka: Mateusz 7:1-5
Pszenica i kąkol: Mateusz 13:24-30
Ukryty skarb: Ew. Mateusza 13:44
Perła wielkiej wartości: Mateusz 13:45-46
Sieć: Mateusz 13:47-50
Człowiek rodzinny: Mateusz 13: 51-52
Urzędnik, który nie chciał przebaczyć: Mt 18:23-35
Robotnicy w winnicy: Ew. Mateusza 20:1-16
Dwaj synowie: Mateusz 23:13-36
Dziesięć dziewic: Mateusz 25:1-13
Wyrok Ostateczny: Mateusz, 25:31-46

Ewangelia Marka

Ewangelista Marek, oprócz tych wspólnych, opisuje przypowieść o Jezusie, którą można znaleźć tylko w jego ewangelii. Ta przypowieść to: Przypowieść o wzroście nasienia w Marka 4:26-29

„I mówił: Tak jest z Królestwem Bożym, jak z nasieniem, które człowiek rzuca w ziemię. A czy on śpi, czy wstaje w nocy i we dnie, nasienie kiełkuje i wzrasta; on zaś nie wie jak. Bo ziemia sama z siebie owoc wydaje, najpierw trawę, potem kłos, potem pełne zboże w kłosie. A gdy owoc dojrzeje, wnet się zapuszcza sierp, bo nadeszło żniwo.” – Mar 4,26-29

Ewangelia Łukasza

Ewangelista Łukasz, oprócz tych wspólnych, opisuje dwanaście przypowieści o Jezusie, które można znaleźć tylko w jego ewangelii. Oto przypowieści o:

Dwóch dłużników: Łukasza 7:41-47
Dobry Samarytanin: Łukasza 10: 25-37
Niemiły przyjaciel: Łukasza 11: 5-10
Bogaty głupiec: Łukasza 12: 16-21
Bezowocne drzewo figowe: Łukasza 13:6-9
Przypowieść o synu marnotrawnym: Łukasza 15: 11-32
Zagubiona moneta: Łukasza 15:8-10
Przebiegły zarządca: Łukasza 16:1-8
Bogacz i Łazarz: Łk 16: 19-31
Bezużyteczny sługa: Łukasza 17:7-10
Zły sędzia i natrętna wdowa: Łukasza 18:1-8
Faryzeusz i poborca podatkowy: Łukasza 18:9-14

Przypowieści o Jezusie powtórzone u Mateusza i Łukasza

Dziewięć z 43 przypowieści Jezusa powtarza się w Ewangeliach Mateusza i Łukasza. Tych dziewięciu nie opisuje Marek w swojej ewangelii. Dziewięć przypowieści:

Respondent: Mateusz 5: 21-26 – Łk 12: 57-59
Ptaki: Mt 6:25-26 – Łk 12:22-26
Lilie: Mt 6:28-34 – Łk 12:27-31
Dom na skale: Mt 7:24-27 – Łk 6:47-49
Drzewo i jego owoce: Mt 7:15-20 – Łk 6:43-45,
Zakwas: Mateusz 13:33 – Łk 13:20-21
Uczta weselna: Mt 22:1-14 – Łk 14:15-24
Zagubiona owca: Ew. Mateusza 18:12-14 – Ew. Łukasza 15:1-7
Talenty, miny: Mt 25:14-30 – Łk 19:11-37 (LINK1, LINK2)

Oprócz kanonicznych ewangelii biblijnych przypowieści Jezusa można znaleźć także w tych uznawanych za apokryficzne. Podobnie jak w przypadku Ewangelii Tomasza i Jakuba. Konkretnie w Ewangelii Tomasza znajduje się 17 wspomnianych przypowieści.

Tematy, które łączą niektóre przypowieści

W ewangeliach niektóre przypowieści mają wspólne przesłanie lub temat, który je łączy. Niektóre można znaleźć kolejno. W ten sam sposób mogą być w jednej ewangelii lub powtarzane w jednej lub kilku z nich. Zobaczmy, jakie są te przypadki poniżej:

Przypowieść o ziarnku gorczycy i przypowieść o drożdżach: Centralnym i podobnym tematem między obiema przypowieściami jest ekspansja królestwa Bożego.
Przypowieść o ukrytym skarbie i przypowieść o drogocennej perle: Przesłanie zawarte w tych dwóch przypowieściach jest wartością, jaką królestwo Boże powinno mieć w naszym życiu. Bóg chce, aby Jezus Chrystus był naszym najbardziej cenionym atutem, naszym prawdziwym skarbem.
Przypowieść o zagubionej owcy, przypowieść o zagubionej monecie i przypowieść o synu marnotrawnym: To trio przypowieści z Ewangelii Łukasza zawiera centralny temat pokuty jako fundamentalnego działania, aby wejść do Królestwa Niebieskiego. Jezus żyje w sercach, które okazały szczerą skruchę.
Przypowieść o wiernym słudze i przypowieść o dziesięciu dziewicach”: Te dwie przypowieści zawierają wątek eschatologiczny, a konkretnie o ostatnich czasach powtórnego przyjścia Pana. W tym celu Pan radzi, aby cały czas czuwać, aby być przygotowanym na jego przybycie.
Cztery przypowieści, takie jak kąkol, bogaty głupiec, drzewo figowe i przypowieść o niepłodnym drzewie figowym: Łączy ich to, że wszystkie cztery zajmują się tematami eschatologicznymi. Każdy z nich jest inny.

Niektóre centralne tematy niezależnych przypowieści to na przykład:

Przypowieść o nieużytecznym słudze: wiara i wierność Bogu
Dobry Samarytanin: Miłość i Miłosierdzie
Przypowieść o czujnym słudze: Trwajcie w wierze i modlitwie.

Porównanie czterech ewangelii

Cztery ewangelie są często porównywane do czterech postaci apokalipsy:

„Przed tronem także jakby morze szkliste podobne do kryształu; a w pośrodku, wokoło tronu cztery postacie pełne oczu z przodu i z tyłu. Postać pierwsza podobna była do lwa, postać druga podobna była do cielca, postać trzecia miała twarz jakby człowieczą, a postać czwarta podobna była do orła w locie. A każda z tych czterech postaci miała po sześć skrzydeł, a wokoło i wewnątrz były pełne oczu; i nie odpoczywając ani w dzień, ani w nocy śpiewały: Święty, święty, święty jest Pan, Bóg Wszechmogący, który był i który jest, i który ma przyjść.” – Obj 4,6-8

Symbolika ta ma swój początek już w księdze Ezechiela i proroctwie mówiącym o rydwanie Bożym. Wraz z wielkim wiatrem i ognistym obłokiem, prorok dostrzegł cztery postacie, a każda z nich miała cztery twarze i cztery skrzydła. Każda postać posiadała twarz człowieka, lwa, orła i byka jednocześnie. „Szły tam, dokąd duch je prowadził” – pisze Ezechiel (Ez 1,12).

W kulturze żydowskiej postacie te opisywały również cztery strony świata i symbolizowały jego pełnię poprzez konstelacje na niebie, które wytyczały drogę. Opisywali je jako pierwsi uczeni asyryjscy. Według pogańskich wierzeń właśnie te cztery gwiazdozbiory (byk, lew, orzeł, wodnik-człowiek) wytyczały drogę do wieczności, czyli zapowiadały koniec starego świata i początek nowego. Tak samo cztery Ewangelie prowadzą wszystkie narody świata do poznania Boga.

	Ewangelia Mateusza	Ewangelia Marka	Ewangelia Łukasza	Ewangelia Jana
Jezus jako:	Król Izraela	Sługa Pana	Syn Człowieczy	Syn Boży
Czytelnik:	Żyd	Rzymianin	Grek	Świat
Najważniejsze idee:	Prawo	Moc	Łaska	Chwała

Porównanie czterech ewangelii

Każdy z ewangelistów w inny sposób podszedł do opisu życia Jezusa. Dzięki tym czterem Ewangeliom mamy pełny obraz Jezusa: Człowieka, Boga, Zbawiciela i Mesjasza. Wszystkie te symboliczne stworzenia mówią najpełniej o samym Jezusie Chrystusie, co potwierdza tekst odkryty na marmurowym bloku w okolicach Lidii:

„Jak człowiek cierpiał, jak wół został zabity na ofiarę, jak lew zwyciężył, jak orzeł wzleciał”

Przypowieści wypowiedziane przez Jezusa

Wykaz wszystkich przypowieści wypowiedzianych przez Jezusa:

Nazwa przypowieści	Ewangelia Mateusza	Ewangelia Marka	Ewangelia Łukasza	Ewangelia Jana
Ślepy prowadzący ślepego			Łk 6,39
Dom zbudowany na skale	Mt 7,24-27
Dwaj dłużnicy			Łk 7,41-42
Duchy nieczyste	Mt 12,43-45
Bogaty głupiec			Łk 12,16-21
Czuwający sługa			Łk 12,37-40
Nieurodzajne drzewo figowe			Łk 13,6-9
Siewca	Mt 13,3-23
Kąkol i pszenica	Mt 13,24-30
Wzrost nasion		Mk 4,26-32
Ziarnko gorczycy	Mt 13,31-32
Zakwas w posiłku	Mt 13,33
Skarb ukryty na roli	Mt 13,44
Kupiec i drogocenna perła	Mt 13,45-46
Sieć zgarniająca ryby	Mt 13,47-50
Gospodarz	Mt 13,52
Nowy kawałek szaty			Łk 5,36
Wino w starych bukłakach			Łk 5,37-39
Zagubiona owca	Mt 18,12-14
Niemiłosierny sługa	Mt 18,23-35
Pasterz i owca				Jan 10,11-18
Dobry samarytanin			Łk 10,30-36
Arogancki gość			Łk 14,8-11
Zlekceważone zaproszenie			Łk 14,16-24
Budowa wieży			Łk 14,28-30
Król idący na wojnę			Łk 14,31-33
Zgubiona drachma – moneta			Łk 15,8-10
Syn marnotrawny			Łk 15,11-32
Nieuczciwy zarządca			Łk 16,1-8
Bogacz i łazarz			Łk 16,19-31
Pan i sługa			Łk 17,7-10
Niesprawiedliwy sędzia			Łk 18,1-8
Faryzeusz i celnik			Łk 18,10-14
Pracownicy w winnicy	Mt 20,1-16
Dziesięcioro sług, min (LINK1)			Łk 19,13-27
Dwóch synów	Mt 21,28-32
Niegodziwi wieśniacy	Mt 21,33-44
Szata weselna	Mt 22,1-14
Drzewo figowe	Mt 24,44
Powrót pana	Mt 24,45-51
Dziesięcioro panien	Mt 25,1-13
Talenty, miny (LINK1, LINK2)	Mt 25,14-30
Prawdziwa winorośl				Jan 15,1-2